ଚନ୍ଦନପୁର ଏକ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ, ଏହାର ଅଧିପତି କମଳଚନ୍ଦ୍ର, କବି ଓ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କୁ ବଡ ଆଦର କରନ୍ତି । ଏଥିନେଇ ତାଙ୍କର ବେଶ୍ ସୁନାମ ଅଛି । ଯୁବକ ମୁରଲୀନାଥ, ଦରବାରର ବିଶିଷ୍ଟ କବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ । ନିଜର କବି ପ୍ରତିଭା ଓ ବାକ୍ଚାତୁର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ, ସେ ରାଜାଙ୍କର ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରିୟପାତ୍ର । ରାଜାଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ଘନିଷ୍ଠତା ଅନ୍ୟ କବିମାନଙ୍କୁ ଇର୍ଷାନ୍ୱିତ କରୁଥାଏ । ତାଙ୍କଠାରୁ ବୟସ ଓ ଅଭିଜ୍ଞତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବଡ, ଦୁଇ ତିନିଜଣ କବି ତାଙ୍କୁ ଆଦୌ ସହ୍ୟ କରିପାରୁ ନ ଥାନ୍ତି ।
ଅଳ୍ପଦିନତଳେ ମୁରଲୀନାଥଙ୍କର ବିବାହ ସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ଗୌରୀପୁର ଗ୍ରାମ ରାଜଧାନୀ ଚନ୍ଦନପୁରଠାରୁ ଛଅକୋଶ ଦୂର । ଏହି ଗ୍ରାମର ଜନୈକ ପଣ୍ଡିତ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର ଏକମାତ୍ର କନ୍ୟା ଗୀତାଦେବୀ ମୁରଲୀନାଥଙ୍କର ଧର୍ମପତ୍ନୀ ଅଟନ୍ତି ।
ବିବାହର କିଛିଦିନ ପରେ ଗୀତାଦେବୀ, ମୁରଲୀନାଥଙ୍କର ଆନ୍ତରିକ ସ୍ୱଭାବ ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଚିତ ହୋଇ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱିତ ହେଲେ । ମୁରଲୀନାଥ ଜଣେ ଭାବୁକ, ପ୍ରକୃତିପ୍ରେମୀ କବି ଅଟନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ନାରୀଜାତି ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଅତୀବ ସଙ୍କୀର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ପତିଙ୍କର କବିତା ରଚନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଥରେ ଦୁଇଥର ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବାରୁ ମୁରଲୀନାଥଙ୍କର ଏଥିପାଇଁ ଭତ୍ସର୍ନାରୁ, ଗୀତାଦେବୀ ଏହି ସତ୍ୟକୁ ଜାଣିପାରିଥିଲେ ।
ସମୟ ଗଡି ଚାଲିଥାଏ । ପାର୍ବଣ ସମୟ ଆସିବାରୁ ଗୀତାଦେବୀଙ୍କର ପିତା ପଣ୍ଡିତ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କ କନ୍ୟା ଜାମାତାଙ୍କୁ ନିଜ ଘରକୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ଆସିଲେ । ତାଙ୍କ ଘରେ ପାର୍ବଣ ଉତ୍ସବ ବଡ ଉତ୍ସାହ ସହକାରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ମୁରଲୀନାଥ ଶ୍ୱଶୁରଙ୍କ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ସ୍ୱୀକାର କରି କହିଲେ, “ଆପଣ ନିଜ କନ୍ୟାକୁ ସଙ୍ଗରେ ନେଇଯାଆନ୍ତୁ । ମୁଁ ଉତ୍ସବଦିନ ସେଠାରେ ଯାଇ ଉପସ୍ଥିତ ହେବି ।” ଏହାପରେ ଆନନ୍ଦ ମନରେ ଗୀତାଦେବୀ ପିତ୍ରାଳୟ ଚାଲିଗଲେ ।
ଗୀତାଦେବୀ ଚାଲିଯିବାର ତୃତୀୟ ଦିବସରେ ଦରବାରରେ ଯଥାରୀତି କବିତାଗାନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଚାଲିଥାଏ । ପ୍ରକୃତିର ରମଣୀୟତା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଏକ ସୁନ୍ଦର କବିତା ମୁରଲୀଧର ଗାନ କରୁଥାନ୍ତି । ଖୁବ୍ ଭାବବିହ୍ୱଳ ହୋଇ ମୁରଲୀଧର କବିତା ଗାଉଥିବା ସମୟରେ, ଅକସ୍ମାତ୍ ରାଜା କମଳଚନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କୁ ସେଥିରେ ବାଧା ଦେଇ କହିଲେ, “ହେ ଯୁବକବି! ଆପଣଙ୍କ ସହ ପରିଚୟ ହେବା ଦିନଠାରୁ ଆପଣଙ୍କ କବିତା ଧ୍ୟାନର ସହ ମୁଁ ଶୁଣି ଆସୁଛି । ସର୍ବଦା ପ୍ରକୃତିର ବର୍ଣ୍ଣନାକୁ ଆପଣ କବିତାରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଉଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ, ଶାସକ, ଯେ ହେଉଛନ୍ତି ଭଗବାନଙ୍କର ଚଳନ୍ତି ପ୍ରତିନିଧି, ଯେ ଏହି ଜୀବଜଗତ, ପ୍ରକୃତିର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅନେକ ଦାୟିତ୍ୱ ବହନ କରୁଛନ୍ତି, ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ କେବେ ବି କିଛି ଉଲ୍ଲେଖ କରୁନାହାଁନ୍ତି । ପ୍ରଶଂସା କରିବା ତ ଦୂରର କଥା, ନାମ ମଧ୍ୟ ଧରୁ ନାହାଁନ୍ତି । ଆମ ରାଜବଂଶଜମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଆପଣଙ୍କ ଏହି ଅବିଚାରର ସପକ୍ଷରେ, କିଛି ବଳିଷ୍ଠ ଯୁକ୍ତି ଥିଲେ, ତାହା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତୁ ।”
