ତୁଳସୀ ଦାସ (୧୪୯୭ / ୧୫୩୨ – ୧୬୨୩ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାଦ୍ଧ) ସତେଯେପରି ଜନ୍ମରୁ ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଆପଣେଇ ନେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ଖୁବ୍ କମ୍ ବୟସରୁ ତାଙ୍କୁ ଭିକ୍ଷାଟନ କରିବାକୁ ପଡିଥିଲା । ଏମିତି ସେ ଭିକ୍ଷାଟନରେ ବୁଲୁବୁଲୁ ଥରେ କାଶୀଧାମରେ ଯାଇ ପହଁଚିଗଲେ ।
କିଏ ବା ଜାଣିଥିଲା ଭିକ୍ଷା ମାଗି ବୁଲୁଥିବା ଏଇ ଅନାଥ ବାଳକ ଜଣକ ଦିନେ କେବଳ ତାଙ୍କ ନିଜ ପ୍ରଦେଶ କାହିଁକି ବରଂ ଇଣ୍ଡିଆରେ ପ୍ରଷିଦ୍ଧ ହୋଇଯିବ? ସତକୁ ସତ ସେ ବଡ ହେଲାପରେ ସେ ଗୋସ୍ୱାମୀ ତୁଳସୀଦାସ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଗଲେ । ବାସ୍ତବରେ ସେ ଥିଲେ ଯୋଗୀ, କବି ଓ ସ୍ୱାର୍ଥବାଦୀ କର୍ମବୀର ।
ଇଣ୍ଡିଆବାସୀ ମୋଗଲ ଶାସକଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରରେ ଆକୁଳ ବିକଳ ହେଉଥାନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ସନ୍ତାପିତ ପ୍ରାଣରେ ରାମରସ ସ୍ୱରୂପୀ ନିର୍ମଳ ଗଙ୍ଗା ପ୍ରବାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଦସ୍ୟୁ ରତ୍ନାକର ଲିଖିତ ରାମାୟଣ ରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ସେ ରଚନା କଲେ “ରାମଚରିତ ମାନସ” । ଏତଦ୍ବ୍ୟତୀତ ମୋଗଲମାନଙ୍କ କବଳରୁ ଦେଶକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଘୋଡା ଚଢା ଶିଖିବା ନିମନ୍ତେ ଆଖଡାଶାଳ ବି ସେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଯୁବକମାନଙ୍କର ଚାରିତ୍ରିକ ମନୋବଳ ଗଠନପାଇଁ ତୁଳସୀଦାସ ଆଜୀବନ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ବ୍ରାହ୍ମଣବାଦୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ମୁହଁରେ ରାମରାମ ଜପ କରାଇ ସେମାନଙ୍କର ମନରେ ଶାନ୍ତି ଆଣିବାଲାଗି ତାଙ୍କର ଅବିରତ ଉଦ୍ୟମ ଥିଲା ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଶଂସନୀୟ ।
