ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ବୁଦ୍ଧ ସଭ୍ୟତା

ଖଟ୍ୱାଙ୍ଗ ପୁରାଣ

                 ଦେଖ ମୋର ନିର୍ବୋଧତା ବୃକ୍ଷରୁ ବିଷମୟ ଫଳ ହୋଇଛି ।

                 ଗୋପାଳ କହିଲା –

                 ଆଜ୍ଞା ମଣିମା ।

                 ଗୋପାଳ ତାକୁ ଅମୃତମୟ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି । କଥାଟା କ’ଣ?

                 ରାଜା କହିଲେ –

                 କେତେ ଗୁଡିଏ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଦ୍ ପଣ୍ଡିତମାନେ ନବାବ୍ଙ୍କ କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀ ହୋଇ ଅଶେଷ କ୍ଳେଶ ଭୋଗ କରୁଛନ୍ତି । ସେଥି ସକାଶେ ମୁଁ ବଡ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରୁ ଅଛି । ସେମାନଙ୍କୁ କି ଉପାୟରେ ମୁଁ ମୁକ୍ତି କରିବି ତାହା ଭାବି ସ୍ଥିର କରି ପାରୁ ନାହିଁ । ଗୋପାଳ କହିଲେ –

                 ଆପଣ କି ସକାଶେ ପଣ୍ଡିତ ଗଣଙ୍କୁ ନବାବ୍ଙ୍କଠାକୁ ପଠାଇ ଥିଲେ? କି ଅପରାଧରେ ନବାବ୍ ତାଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରିଲେ? ତହୁଁ ରାଜା କହିଲେ –

                 ଗୋପାଳ, ପ୍ରଥମରେ ନବାବ୍ ମୋଠାରୁ କେତେ ଜଣ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଦ୍ ପଣ୍ଡିତ ତାଙ୍କ ନିକଟକୁ ପଠାଇ ଦେବାକୁ କହିଲେ । ମୁଁ ମଧ୍ୟ ମୋ ମନରେ କିଛି ସନ୍ଦେହ ନ କରି ପଣ୍ଡିତ ମାନଙ୍କୁ ନବାବ୍ ସରକାରଙ୍କଠାକୁ ପଠାଇ ଦେଲି । ନବାବ୍ ସାହେବ୍ ପଣ୍ଡିତ ମାନଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ –

–              ମାଟିର ତଳେ କ’ଣ ଅଛି?

ପଣ୍ଡିତ ମାନେ ନବାବ୍ଙ୍କୁ କୌଣସି ଉତ୍ତର ଦେଇ ପାରିଲେ ନାହିଁ । ସେହି ଦୋଷରୁ ନବାବ୍ ସାହେବ୍ ପଣ୍ଡିତ ମାନଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖି ଅଛନ୍ତି । ପଣ୍ଡିତ ମାନଙ୍କୁ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ନବାବ୍ କହିଛନ୍ତି –

ମାଟି ତଳେ କଅଣ ଅଛି ଏକଥା ଯେତେ ଦିନ ଯାଏଁ ଗଣନା କରି ନ କହିଛ, ସେତେ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତୁମ୍ଭେ ମାନେ ଏହି କାରାଗାରରେ ବାସସ୍ଥାନ କରିବ । ଗୋପାଳ! ମୁଁ ଜାଣେ ତୁମ୍ଭେ ବଡ ଚତୁର । ଭଲା କୁହ ଦେଖି ଏହାର କି ପ୍ରତିକାର ଅଛି? ରାଜାଙ୍କର କଥା ଶୁଣି ଗୋପାଳ ଦରହସା ହୋଇ କହିଲେ –

ମହାରାଜ!

ଏଥି ସକାଶେ ଆପଣ ଏତେ ଚିନ୍ତିତ କାହିଁକି?

 ମାଟିର ତଳେ କଣ ଅଛି ନଅଛି ଏହାର ଗଣନା ମୁଁ ଉତ୍ତମ ରୂପେ ଜାଣେ । ଆପଣ କିଛି ଚିନ୍ତା କରନ୍ତୁ ନାହିଁ । ମୁଁ ୨/୪ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ପଣ୍ଡିତ ମାନଙ୍କୁ କାରାଗାରରୁ ମୁକ୍ତ କରି ନେଇ ଆସିବି ।

ମହାରାଜା ଏ କଥା ଶୁଣି ପୁଣି କହିଲେ –

ହେ ଗୋପାଳ ପାରିବତ?

ପୁଣି ତୁମକୁ ନବାବଙ୍କଠାକୁ ପଠାଇ ଯେପରି ମୁଁ ବିଷମ ଚିନ୍ତାରେ ନପଡେ । ଗୋପାଳ କହିଲା –

ମହାରାଜ!

ଆପଣ ଚିନ୍ତାକୁ ଦୂରକୁ ଫୋପାଡି ଦେଇ ନିତ୍ୟ କର୍ମ କରନ୍ତୁ । ମୁଁ ଯାଉଛି ନବାବ ସାହେବଙ୍କ ସଭାକୁ ଯିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବି । ଏହା କହି ଗୋପାଳ ନିଜ ଘରକୁ ଚାଲି ଗଲେ । ରାଜା କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତଃପୁରକୁ ବିଜେ କଲେ ।


ଗପ ସାରଣୀ

ତାଲିକାଭୁକ୍ତ ଗପ