ସେ ରାଜସଭାରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ରାଜାଙ୍କର ଦଶବର୍ଷର ପୁତ୍ରର ଗଳାରେ ରତ୍ନହାରଟି ପିନ୍ଧାଇଦେଲେ ।
ସଭାରେ ଉପସ୍ଥିତ ବ୍ୟକ୍ତିଗଣ ତାଳି ମାରି ଜୟପାଳଙ୍କର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସହର୍ଷରେ ସମର୍ଥନ କଲେ ।
ରାଜା ପୁତ୍ରକୁ ନିଜ ପାଖକୁ ଡକାଇ ସେହି ରତ୍ନହାର ଦେଖିଲେ ଓ ଖୁବ୍ ଆନନ୍ଦିତ ହେଲେ ।
ଜୟପାଳ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ, “ମୁଁ ରାଜକୁମାରଙ୍କୁ ରତ୍ନହାର ଉପହାର ପ୍ରଦାନ କରିବା ନେଇ, ଏହି ସଭାରେ କେହି ମୋ ଉପରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ କି?”
ସମସ୍ତେ ବଡ଼ପାଟିରେ କହିଲେ, “ନା’ ନା’ ଆମେ ସମସ୍ତେ ଆନନ୍ଦିତ ।”
ଜୟପାଳ ସେହି ବାରିକ ପାଖକୁ ଯାଇ କହିଲେ, “କୁହ, ତୁମେ ଏହି କାମରେ ଖୁସୀ କି ନୁହେଁ?”
ବାରିକ, ତା’ର ଖୁସୀ ହେବା କଥା ସ୍ୱୀକାର କଲା ।
ଏହାପରେ ସେ ଜୟପାଳ ରାଜାଙ୍କୁ କହିଲେ, “ମହାରାଜ, ଆପଣଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ମୁଁ ଏ ବାରିକକୁ ଖୁସୀ କରାଇପାରିଲି । ତେଣୁ ତା’କୁ ମୋର ଏକ ନୌକା ଦେବାର ଆଉ କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ ।”
ରାଜା ତାଙ୍କ କଥାକୁ ସମର୍ଥନ କଲେ ।
ଜୟପାଳ ସେହି ସ୍ତ୍ରୀଲୋକଟି ପାଖକୁ ଯାଇ କହିଲେ, “ଦେବୀ, ମୁଁ ତୁମକୁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ । କିନ୍ତୁ ଏଥିରେ ଏକ ସମସ୍ୟା ରହିଛି । ଆମ ଦେଶର ରୀତି ଅନୁସାରେ ପତି ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କଲେ, ସେହି ସମୟରେ ପତ୍ନୀ ଜୀବିତ ଥିଲେ ତାଙ୍କୁ ପତିଙ୍କ ଚିତାରେ ଆତ୍ମହୃତି ଦେବାକୁ ପଡିବ । ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର କଥା ମୋର ପିତାଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ ଆଜକୁ ଏକ ବର୍ଷ ତଳେ ହୋଇ ସାରିଛି । ତେଣୁ ତୁମେ ଚିତା ଜଳାଇ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କଲେ, ମୁଁ ତୁମର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀଙ୍କୁ କ୍ଷତିପୂରଣ ପାଇଁ ଦଶହଜାର ଟଙ୍କା ଦେଇଦେବି ।”
ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକଟି ଦୃଢ ପ୍ରତିବାଦ କରି କହିଲା, “ନା, ନା, ମୁଁ ଏବେ ମରିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନୁହେଁ ।”
ଜୟପାଳ ରାଜାଙ୍କୁ କହିଲେ, “ମହାରାଜ, ତେବେ ଏହି ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକଙ୍କୁ କ୍ଷତି ପୂରଣ ଦେବାରେ ଆଉ କ’ଣ ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି କି?”
ରାଜା ‘ନା’ କହି ଜୟପାଳଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କଲେ ।
ତା’ପରେ ଏକକାନ ବାଲା ଲୋକକୁ ସେ କହିଲେ, “ଭାଇ, ତୁମ କାନ ଫେରେଇବା ପାଇଁ ମୋର କୌଣସି ଆପତ୍ତି ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଅସୁବିଧା ହେଉଛି ଯେ, ମୋର ପିତା ଜୀବିତ ଥିବା ସମୟରେ ହଜାରେ ଲୋକଙ୍କଠାରୁ ସେ କାନ ବନ୍ଧା ରଖିଥିଲେ । ସେହି କାନ ମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ତୁମ କାନ ଚିହ୍ନିବା ମୋ ପକ୍ଷରେ ଆଦୌ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ତୁମେ ଏବେ ତୁମର ବାମକାନ କାଟି ତାହା ମୋତେ ଦେଇଦିଅ । ତା’ ସହିତ ମେଳ କରି ମୁଁ ଡାହାଣ କାନ ଖୋଜି ବାହାର କରିବି ଓ ଦୁଇଟି ଯାକ କାନ ଏକସଙ୍ଗେ ପଠାଇଦେବି ।”
ଲୋକଟି ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡି ନିଜର ବାମକାନ କାଟିବା ପାଇଁ ମୋଟେ ରାଜି ହେଲା ନାହିଁ । ଏହା ଦେଖି ରାଜା କହିଲେ, “ତେବେ ତୁମେ କ୍ଷତିପୂରଣ ପାଇବ ନାହିଁ ।”
ଏହାପରେ ଜୟପାଳ ରାଜାଙ୍କୁ କହିଲେ, “ମହାରାଜ, ମୋର ପିତା ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ମାଛ ରୂପେ ଜନ୍ମ ନେଇଛନ୍ତି । ସେ ମୋତେ ନୌକା ଚଳାଇବାବେଳେ ଖୁବ୍ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ଏହି ଧୀବରର ପିତା ବଗ ରୂପରେ ମୋର ପିତା ରୂପକ ମାଛକୁ ଖାଇଦେଇଛି । ଖାଲି ସେହି କାରଣରୁ ମୁଁ ଏହାଙ୍କ ବଗ ଉପରକୁ ତୀର ଚଳାଇଥିଲି । ମୋର ପିତା ରୂପକ ମାଛର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟି ନଥିଲେ ମୁଁ ଏହି ଦ୍ୱୀପରେ କେବେବି ମଧ୍ୟ ପ୍ରବେଶ କରି ନ ଥାନ୍ତି ।”
ରାଜା ତାଙ୍କର କଥା ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହେଲେ ଓ ଶେଷରେ ସେ ଏହି ନିଷ୍ପତି ଶୁଣାଇ କହିଲେ, “ଜୟପାଳ ନିର୍ଦୋଷ ଅଟନ୍ତି । ଧୀବରକୁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବାର କିଛିବି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ ।”
ଜୟପାଳ ରାଜାଙ୍କ ଠାରୁ ଅନେକ ମୂଲ୍ୟବାନ ଉପହାର ପାଇ ନୌକାରେ ସ୍ୱଦେଶକୁ ବାହୁଡି ଆସିଲେ ।
