କାନ୍ତିବର୍ମା ତାଙ୍କ ଝିଅ ଦୁହିଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କାହାକୁ ଦେବେ କିଛି ଠିକ୍ କରି ପାରିଲେ ନାହିଁ । କଦଳୀ ଖଣ୍ଡଟି ଧରି ଘର ଆଡେ ସେ ଚାଲିଲେ । ସେ ଭାବିଚାଲିଥାନ୍ତି, “ଯଦି ଜଣକୁ କଦଳୀ ଦେବି, ତେବେ ତା’ର ପାଦ ତ ନିଶ୍ଚୟ ଭଲ ହୋଇଯିବ, ଆଉ ଅନ୍ୟଟିର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହେବ । ତା’ର ଦୁଃଖ ଦେଖି ମୁଁ ବା କିପରି ସହିବି?”
ଏହିପରି ଭାବି ଭାବି ଯାଉ ଯାଉ ଦୂରରୁ କାହାର କ୍ରନ୍ଦନ ଧ୍ୱନି ସେ ଶୁଣିବାକୁ ପାଇଲେ । ସେ ଦେଖିଲେ ଅନତିଦୂରରେ କୂଅ ପାଖରେ ଝିଅଟିଏ ବସି କାନ୍ଦୁଛି ଜଣେ ଯୁବକ ତାକୁ ସାନ୍ତ୍ୱନା ଦେଉଛି । କାନ୍ତିବର୍ମାଙ୍କୁ ଦେଖି ସେ ଯୁବକଟି କହିଲା, “ମହାଶୟ, ଆପଣ ହେଲେ ତାକୁ କିଛି ବୁଝାଇ କୁହନ୍ତୁ । କୂଅ ଭିତରକୁ ଡେଇଁ ସେ ମରିବାକୁ ଯାଉଛି । କାନ୍ତିବର୍ମା ପଚାରିଲେ “କାହିଁକି, କଥା କ’ଣ?” ତା’ପରେ ସେ ଯୁବକଟି କହିଲା, “ଏହି ସ୍ତ୍ରୀଲୋକଟି ତା’ ପିଲାଟିଦିନରୁ ସେ ପକ୍ଷାଘାତ ରୋଗ ଭୋଗୁଛି । ତା’ର ହାତ ଚଳେ ନାହିଁ । ଏଣୁ କେହି ମଧ୍ୟ ତାକୁ ବିବାହ କଲେ ନାହିଁ । ମୁଁ ତା’ର କଷ୍ଟ ଦେଖି ତାକୁ ବିବାହ କଲି । ମୁଁ ତ ଆଉ ଧନୀଲୋକ ନୁହେଁ । ପରିଶ୍ରମ କରି କୌଣସିମତେ ମୁଁ ମୋ ପେଟ ପୋଷେ । ଯେତିକି ସମ୍ଭବ ମୁଁ ତାର ସେବା ଶୁଶ୍ରୁଷା କରେ । ମାତ୍ର ଏବେ କିଛିଦିନ ହେବ ସେ ଭାବୁଛି କି ତାହାରି ଯୋଗୁଁ ମୋତେ ବହୁତ କଷ୍ଟ ସହିବାକୁ ପଡୁଛି । ତେଣୁ ସେ ଯଦି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିଦେବ ମୁଁ ହୁଏତ ଅନ୍ୟ କେଉଁଠି ବିବାହ କରି ସୁଖରେ ରହିବି ।
ମୁଁ ଜାଣିଶୁଣି ତାକୁ ବିବାହ କରିଛି । ଯଦି ସେ ଏପରି ଭାବରେ ମରିବ, ତେବେ ମୁଁ କିପରି ଜୀବିତ ରହିବି?”
କାନ୍ତିବର୍ମା ସବୁ ଶୁଣି ସାରି ସାଧୁଦତ ପ୍ରସାଦ କଦଳୀ ଖଣ୍ଡଟି ତାକୁହିଁ ଦେଇଦେଲେ । ସେ ଝିଅଟିକୁ ସେ କହିଲେ, “ଏହି କଦଳୀଟି ଖାଇଦିଅ, ଅପେକ୍ଷା କର । ପରେ ମୁଁ ତୁମକୁ ସବୁ କଥା ବୁଝାଇ ଦେବି ।”
ସେ କଦଳୀଟି ଖାଇବା ମାତ୍ରେ ତା’ ମଧ୍ୟରେ ଅଦ୍ଭୁତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖା ଦେଲା । ସେ ଉଠି ଠିଆ ହେଲା ଓ ହାତଯୋଡି କାନ୍ତିବର୍ମାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କଲା । ଏସବୁ ଘଟଣା ଦେଖି ତା’ର ସ୍ୱାମୀ ଯୁବକଟିର ତ ଆନନ୍ଦ କହିଲେ ନ ସରେ ।”
“ତୁମର କଷ୍ଟ ତ ଏବେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଦୂର ହୋଇ ଯାଇଛି, ଏବେ ତୁମେ ଦୁହେଁ ଘରକୁ ଯାଇ ଖୁସିରେ ରୁହ; ଝିଅ ମନେରଖ ଆଉ କେବେବି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବୁ ନାହିଁ । ଯାହା ବିପଦ ଆସିଲେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଡାକିବୁ, ସେ ନିଶ୍ଚୟ କିଛି ଗୋଟେ ହେଲେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅବଶ୍ୟ କରି ଦେବେ ।” ଏତିକି କହି କାନ୍ତିବର୍ମା ନିଜ ରାସ୍ତାରେ ଗଲେ । ବାଟରେ ଯାଉ ଯାଉ ସେ ଭାବୁଥାନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କ ନିଜର ସମସ୍ୟା ଦୂର ନହେଲେ ବି କେବଳ ତାଙ୍କରି ଯୋଗୁଁ ଆଜି ଗୋଟିଏ ପରିବାର ତ କମ୍ସେକମ୍ ଉଦ୍ଧାର ପାଇଗଲା । ନିଜର ଗୋଟିଏ ଝିଅକୁ ସେ କିପରି ବା ଭଲ କରିଥାନ୍ତେ । ଅନ୍ୟଟିର ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ଯେ ହୁଅନ୍ତା? ସାରା ଜୀବନ ସିଏ କଷ୍ଟ ପାଆନ୍ତା ଓ ତାକୁ ଦେଖି ସେ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ଢେର୍ କଷ୍ଟ ପାଆନ୍ତେ । ସେଥିରୁ ତ ଅନ୍ତତଃ ସେ ଏବେ ତ୍ରାହି ପାଇଲେ । ସେହି ସନ୍ତୋଷରେ ସେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ମନେ ମନେ ଅଶେଷ ଅଶେଷ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇ ଘରକୁ ଫେରିଲେ । ଦେଖିଲେ ଦୁଇଝିଅ ଦୌଡି ଦୌଡି ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ପାଦ ପୁରାପୁରି ଭଲ ହୋଇଯାଇଛି । ସେହି ଅଲୌକିକ ଘଟଣା ଦେଖି ସେ ଖୁବ୍ ଆନନ୍ଦରେ ବିଭୋର ହୋଇଗଲେ । ଭଗବାନଙ୍କର ଲୀଳା ସ୍ମରଣ କରି ସେ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଅନେକ ଅନେକ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇଲେ । ନିଜ ସ୍ୱାର୍ଥ ପାଇଁ କଦଳୀଟି ନରଖି ଅନ୍ୟର କଷ୍ଟ ଦୂର କରିବାକୁ ସେ ସେଇଟି ତ୍ୟାଗ କରିଥିବାରୁ ଭଗବାନ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ କୃପା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ, କିନ୍ତୁ ସେତେବେଳର ତାଙ୍କର ଆନନ୍ଦ ବର୍ଣ୍ଣନାତୀତ ଥିଲା ।
ବିଶେଷ ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ:- କେତେକ କାହାଣୀ ମନୋରଞ୍ଜନ ଏବଂ ନୀତି ଶିକ୍ଷା ଉବ୍ଦେଶ୍ୟରେ କେବଳ ମନଗଢା ବା କଳ୍ପନା ଭାବଧାରା ଦ୍ୱାରାହିଁ ପ୍ରତିବେସିତ। କିଛି କାହାଣୀରେ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ସତ୍ୟତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା ମନଗଢା କଥା ଦ୍ୱାରା ବର୍ଣ୍ଣିତ ଏବଂ ବଢ଼େଇ ଚଢେଇ ଲିଖିତ । ଯଦି କୌଣସି କାହାଣୀରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଆଧାର ନଥାଏ ତାକୁ ସତ୍ୟ ମାନିବା ଅନୁଚିତ୍। ଅନ୍ୟ କେତେକ କାହାଣୀ ମନୋରଞ୍ଜନ ଏବଂ ନୀତି ଶିକ୍ଷା ଉବ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲେଖା ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେଗୁଡିକ ଜାତି, ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ, ତର୍କ ହୀନତା, ଧର୍ମ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ପ୍ରଚାର ଉଦ୍ଧେଶ୍ୟରେ ଲିଖିତ ଧୁର୍ତ୍ତ ଗପ ତେଣୁ ତାକୁ ସତ୍ୟ ମାନିବା ଅନୁଚିତ୍ । ଯଦି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର କାଳ୍ପନିକସ୍ତର ବାସ୍ତବିକତା ସହ ମେଳନଖାଏ ଏବଂ ଅନ୍ଧବିସ୍ଵାଶର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇ ଅଜ୍ଞାନତାର ଜନନୀ ହୁଏ ତେବେ ଏହାକୁ ମାନସିକ ବିକୃତତା କୁହାଯାଏ ।
