ପଣ୍ଡିତ ବିଷ୍ଣୁଶର୍ମା, ବାସ୍ତବ ଭାବରେ ସମାନଷ୍ପଦ ଜ୍ଞାନୀ ଓ ଜ୍ଞାନରେ ସର୍ବୋତ୍ତମ ଭାବେ ବିଶ୍ୱରେ ସମ୍ମାନିତ । କାରଣ ଉପରୋକ୍ତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଟିକୁ କେବଳ ମାତ୍ରକ ଜୀବ ଓ ବ୍ରହ୍ମ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରି ତାହାକୁ ସଫଳତା ଦେଇପାରିଛନ୍ତି ।
ତେବେ ମୋଟ୍ ଉପରେ ବିଚାରକୁ ଗଲେ ବର୍ତ୍ତମାନ କଥାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ଆମେ ଯଦି ପୁରାତନ ଆଡ଼କୁ ବିଚାର କରିବା ତାହାହେଲେ ପଣ୍ଡିତ ଶର୍ମାଙ୍କର ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର କାହାଣୀ ପୁସ୍ତକଟି ସମସ୍ତ ଦିଗରୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ଥାନର ହକଦାର ହେବ ।
ଏଥିରେ କୁମାର୍ଗୀ ରାଜକୁମାରମାନଙ୍କୁ ଉଚ୍ଚିତ ମାର୍ଗରେ ଚଳାଇ ଦେବାକୁ ଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ଯେଉଁସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛି, ତାହା ନିଶ୍ଚୟ ଗୌରବର କଥା ।
କାହିଁକି ଏ ପୁସ୍ତକ ନାମ ‘ପଞ୍ଚତନ୍ତ୍ର’ଏପରି ନାମକରଣ ହେବାର ଯଥାର୍ଥତା କଣ? ତାହା ହିଁ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ କରାଯାଇ କହୁଛି ଯେ ସମଗ୍ର ପୁସ୍ତକର ପାଠ୍ୟବସ୍ତୁ ମୋଟା ମୋଟି ପାଞ୍ଚଗୋଟି ବିଭାଗ ମଧ୍ୟରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇରହିଛି । ତାହାହେଲା – ୧- ଅପରୀକ୍ଷିତ କାରକ, ୨-ଲବ୍ଧ ପ୍ରମାଣ, ୩-କାକୋଲୁକୀୟ, ୪-ମିତ୍ରପ୍ରାପ୍ତି ଓ ୫- ମିତ୍ରଭେଦ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଭାଗରେ କେବଳ ପଶୁପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଚରିତ୍ର ଓ ଗୁଣାବଳୀ ପୂର୍ଣ୍ଣ ।
