ଆଜି ବିଭାଦିନ । ବାଜା ପାଲିଙ୍କି କରି ବିରେଇ ସଞ୍ଜବେଳେ ଯାଇ ତା’ ଶଶୁର ଦୁଆରେ ହାଜର୍ । ବର ପାଲିଙ୍କିରେ ବସିଛି । ପାତ୍ରେ ସେତେବେଳେ ପିଣ୍ଡାରେ ବସି ନାସ ଶୁଙ୍ଘୁଥିଲେ । ଘଡିଏ ବିତିଗଲା, ପୁରୋହିତ ତିନି ଚାରି ଥର ଡାକିଲେଣି, “ଆସ ପାତ୍ରେ! ବରକୁ ବାଟବରଣ କରି ନିଅ ।” ପାତ୍ରଙ୍କ ମୁହଁରେ ଏବେ ଆଉ କିଛି ବି କଥା ନାହିଁ । ବୁଦ୍ଧିଆ ମିଶ୍ରେ କଥାଟା ଠିକ୍ ବୁଝିଗଲେ । କହିଲେ, “ପାତ୍ରେ! ବିରେଇ ହାତରେ ଟଙ୍କା, ଏଥର ତ ତାକୁ ବାଟବରଣ କରି ଘରକୁ ଆଣ, ଟଙ୍କା ଗଣିଦେବ ।” ଏକଥା ଶୁଣି ପାତ୍ରେ ଧଡପଡ ହୋଇ ଉଠି ତାଙ୍କ ବରକୁ ବାଟବରଣ କଲେ । ଟଙ୍କା ଗଣାଗଣି ପରଖାପରଖିରେ ଘଡିଏ ବିତିଗଲା । ମଲା ଯା ଛ’ଟା ଟଙ୍କା ପଡିଲା ଭେଣ୍ଡି । ଗାଁ ଲୋକେ ଢେର୍ କୁହାବୋଲା କଲେ, ଜାମିନ୍ ହେଲେ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଶୁଭକାର୍ଯ୍ୟଟା ସମାଧା ହୋଇଯାଉ, କାଲି ପଛେ ଟଙ୍କା ବଦଳାବଦଳି ହେବ । ମାତ୍ର ସେ ପାତ୍ରେ ଠୁଳରେ ଆଦୌ ବସିଲେ ନାହିଁ । ବିରେଇର ଆଉ ବାଟ ନାହିଁ, ସେହିଠାରେ ବର ବେଶରେ ବସି ସେ ତା’ ଘରର ପଲାଣ ପାଣ୍ଠି ହଳ ସରଞ୍ଜାମ ସବୁ ସେ ଗାଁର ମଧୁ ମହାନ୍ତିଙ୍କୁ ଛ’ ଟଙ୍କାରେ ବିକିଦେଲା । ଠିକ୍ କୁଆ କା କରିବାକୁ ହାତଗଣ୍ଠି ଫିଟିଲା । ପାତ୍ରେ ବର ବିଦା କରିବାପାଇଁ ଦାଣ୍ଡଦୁଆରେ ଲହରପହର ହେଉଛନ୍ତି, ଘରେ ପଶିବାକୁ ନାହିଁ, ଯଦି ବେଳ ଉଛୁର ହୋଇଯାଏ, ବାଜାବାଲା, ବେହେରା ଜଳଖିଆ ମାଗିବେ ।

ବିରେଇ ତ ଘରକୁ ଡାଙ୍ଗୁଆ ମଣିଷ, ବରକନ୍ୟାକୁ ଏବେ ବନ୍ଦାଇ ନେଉଛି କିଏ? ତେଣୁ ବିରେଇ ତା’ ଖୁଡୀ, ମାଉସୀ, ଅପା ପାଂଚଜଣ ଅହିଅଙ୍କୁ ତ କହି ଆସିଥିଲା । ଅଡାକରାରେ ଗାଁ ମାଇକିନିଆମାନେ ବି ଧାଇଁଆସି ସେ ବିରେଇ ଘରେ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି । କନ୍ୟାଟି ଦୋଳମୁକୁଟ ମୁଣ୍ଡରେ କଜଳପାତିଟି ଧରି ନଇଁନଇଁ ଆଗରେ ଚାଲିଛି । ଖିଲକାତିଟିଏ ନଡିଆଟିଏ ଧରି ବର ପଛରେ । ଭଣ୍ଡାରୁଣୀଟା ଆଗେ ଦେଖି ପକାଇଲା, କନ୍ୟାର ପେଟଟା ବାହାରିପଡିଛି, ତେଣୁ ନସରପସର ହୋଇ ସେ ଚାଲିଛି, ଭଲକରି ସେ ମୋଟେ ଚାଲିପାରୁ ନାହିଁ । ଭଣ୍ଡାରୁଣୀ ଆଉ ପାଂଚ ମାଇକିନିଆଙ୍କ ବାହୁ ଟିପିଦେଇ ଖାଇଲା ଆଙ୍ଗୁଳି ବଢାଇ କଣ ଦେଖାଇଦେଲା । ତା’ପରେ ସେ ସବୁ ଅହିଅଯାକ କନ୍ୟାକୁ ଛାଡି ଅଲଗା ହୋଇଗଲେ, ଟୋକାଗୁଡାକ ଏସବୁ ଦେଖି ହସି ହସି କେହି ହାୟ ହାୟ କରି ଆପଣା ଆପଣା ଘରକୁ ପଳାଇଗଲେ । କେହି କହୁଥାଏ ପାଂଚ ମାସ, ଜାଣିବା ମାଇକିନିଆମାନେ ଠିକ୍ କରିନେଲେ ସାତ ମାସରୁ ମୋଟେ ଊଣା ନୁହେଁ । ହାମଦରଦୀ ମାଉସୀ-ପିଉସୀମାନେ ଘରକୁ ଯାଇ ଖାଲି କାନ୍ଦିବାକୁ ବସିଗଲେ । ହାୟ! ହାୟ! ଛୁଆଟା ଅଭିଆଡା ଥିଲା ତ ଥିଲା, ସର୍ବସ୍ୱ ସାରି ସାତପୁରୁଷକୁ ନରକକୁ ଦେଲା । ଘର ଶୂନଶାନ, ବିରେଇ ଗାଲରେ ହାତ ଦେଇ କାନ୍ଥକୁ ଆଉଜି ବସିଛି । ଠିକ୍ ଏତିକିବେଳେ ସେ କମଳୀ କବାଟ ଉହାଡରୁ ଜିଭରେ ଚୁଁ-ଚୁଁ କରି ବିରେଇକୁ ହାତ ଠାରି ନିଜ ପାଖକୁ ଡାକିଲା । ପେଟ ଉପରେ ମୁଣିଏ ଟଙ୍କା, ତା ଉପରେ ଯୋଡାଏ ବେଢାଣ ଖଦି କଷି ଗୁଡିଆ ହୋଇଛି, ତାକୁ ଫିଟେଇ ପକାଇ ଝଣ କରି କମଳୀ ସେ ଥଳିଟା ତଳେ ପକାଇଦେଲା । ବିରେଇ ଯେମନ୍ତ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖୁଛି, ସ୍ୱର୍ଗରୁ ଦେବୀଟିଏ ଓହ୍ଲାଇ ଆସିଲେ । ତହୁଁ ସେ ବିରେଇ ପଚାରିଲା, “ଏ କଣ?” କମଳୀ କହିଲା, “ଏ ତୁମ ଟଙ୍କା । ବଳଦ, ଗାଈ, ପାଣ୍ଠିପଲାଣ ଯାହା ସବୁ ବିକିଛ ଏ ଟଙ୍କା ଦେଇ ସେସବୁ ତୁରନ୍ତ ଫେରାଇ ଆଣ । ତା ବାଦେ ଯାଇ ମୁଁ ଏ ଘରେ ପାଣି ଛୁଇଁବି ।” ବିରେଇ ଗଣି ଦେଖିଲା, ପୂରା ହଜାରେ ଟଙ୍କା । ବିରେଇ ପୁଣି ପଚାରିଲା, ‘ଆଉ ତିନିଶ କଣ?’ କାହିଁକିନା ବିରେଇ ତ ସାତଶ ଟଙ୍କା ଦେଇଥିଲା, କମଳୀ କହିଲା, “ଦୁଇ ଅପାଙ୍କୁ ବିକି ଯେଉଁ ଟଙ୍କା ବାପା ପାଇଥିଲା, ସେଥିରେ ସେ ଦଶମାଣ ବିଲ କିଣିଛି, ବାକି ତିନିଶ ଅଛି । ଅପାମାନେ ମୋର ବଡ ଦୁଃଖରେ ଅଛନ୍ତି, ଏତକ ଟଙ୍କା ଉଛୁଣିକା ସେମାନଙ୍କ ପାଖକୁ ପଠାଇଦିଅ ।”

ଉପରଓଳି ଗାଁ ଗୋହିରି ମଝିରେ ରାଘବ ପାତ୍ରେ ଡକା ପକାଇ ବାୟା ପରି ଧାଇଁଛନ୍ତି । ବିରେଇ ଦୁଆରେ ଡକା ପକାଇ ପରସ୍ତେ ଗଡିଲେ, ଖାଲି କହୁଛନ୍ତି “କମଳୀ, ମୋ ବେକରେ ତୁ ଛୁରୀ ମାରିଲୁ, ମୋ ଟଙ୍କା ଦେ ।” କମଳୀ କହିଲା, “ବାପା! ତୋର କି ଟଙ୍କା? ମୋ ଟଙ୍କା ମୁଁ ଆଣିଛି ।” ଗାଁ ଲୋକେ ଏହା ଶୁଣି ଧାଇଁଲେ । ସେମାନେ ତ ରାଘବ ପାତ୍ର ଉପରେ ବହୁ ଆଗରୁ ବଡ ଖପା ହୋଇଥିଲେ । ତିନି ତିନିଟା ଝିଅ ତିନି ହଜାରରେ ବିକିଲା; ସେମାନଙ୍କ ମୁହଁରେ ମୁଢି ଗୁଣ୍ଡିଟାଏ ବି ବାଜି ନାହିଁ । ବିଭାବେଳେ ନାନ୍ଦିମୁଖୀ ଆଉ ତିଳକାଂଚନ ଦକ୍ଷିଣା ବିଷୟରେ ପୁରୋହିତଙ୍କ ସାଙ୍ଗରେ କିଛି ବୋଲାବୋଲି ହୋଇଥିଲା । ମାତ୍ର ପୁରୋହିତ ତାହା ପାଇ ନଥିଲେ, ତେଣୁ ସେ ତ ଆଗରୁ ନିଆଁ ହୋଇଥିଲେ । ସେଠାରେ ପହଁଚିଯାଇ ସେ ହୁକୁମ୍ ଦେଲେ, “ମାର ଏ ଚଣ୍ଡାଳ ମାଉଁସ ବିକାକୁ ।” ପାତ୍ରେ ଦେଖିଲେ, ସେ ଗ୍ରାମଲୋକ ସମସ୍ତେ ମାର-ମାର କହି ଧାଇଁଛନ୍ତି, ହେଲେ ତାଙ୍କ ପଟକୁ କେହି ବି ନାହିଁ । ସେତେବେଳକୁ ଯୋଡାଏ ତିନିଟା ଧକ୍କା, ବିଧା, ଚାପଡା ବି ତାଙ୍କ ଉପରେ ବାଜିଗଲାଣି । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସେ ଆଉ ଟଙ୍କା ମାଗିବେ କ’ଣ? ଓଲଟି ସିଧା ସେ ତାଙ୍କ ଘରମୁହାଁ ଧାଇଁଛନ୍ତି । ଏଣେ ପିଲାଗୁଡାକ ହାତତାଳି ଦେଇ ତାଙ୍କ ପଛରେ ଧାଇଁଛନ୍ତି; ପାତ୍ରଙ୍କ ଉପରେ ଢେଲା ଧୂଳି ବୃଷ୍ଟି ହେଉଛି, ତିନିଜାଗା ହାବୁଡି ପଡି ଆଣ୍ଠୁଗଣ୍ଠି ତାଙ୍କର ଛିଣ୍ଡିଗଲାଣି । ସେହିଦିନଠାରୁ ସେ ପାତ୍ରଙ୍କୁ ଆଉ ଦିନବେଳେ କେହି କେବେବି ଦାଣ୍ଡରେ ଦେଖି ନାହିଁ । ଏହାପରେ କମଳୀ ନାମରେ ସେଖଣ୍ଡମଣ୍ଡଳରେ ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ ପଡିଗଲା ।