ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ବୁଦ୍ଧ ସଭ୍ୟତା

ଶିବମଲ୍ଲଙ୍କ କାହାଣୀ

ସେତେବେଳେ ଶିକାର ଉଦ୍ଧେଶ୍ୟରେ ଯାଇଥିବା ବିଜୟସେନଙ୍କ କାନରେ ଏ ଆର୍ତନାଦ ପଡିଲା । ଦ୍ରୁତବେଗରେ ଘୋଡା ଝପଟାଇ ସେ ସେଠାରେ ପହଁଚି, ସେହି ଭୟଙ୍କର ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖି ସ୍ତବ୍ଧ ହୋଇଗଲେ । ଘୋଡା ଉପରେ ଥାଇ, ସେ ରଥରେ ଥିବା ଅଜଗରକୁ ତୀର ଚଳାଇ ମାରିପାରିବେ, କିନ୍ତୁ କାଳେ ତୀର ଆଘାତରେ ସୁକୁମାରୀ ରାଜକୁମାରୀ ଆହତ ହେବେ, ଏହି ଦ୍ୱିଧାରେ ସେ ସାହସ କରିପାରୁ ନ ଥାନ୍ତି ।

ସେହି ଆର୍ତ୍ତଚିତ୍କାର ଶୁଣି ଶିବମଲ୍ଲ ଦୌଡି ଦୌଡି ସେଠାରେ ଯାଇ ପହଁଚିଲେ । ଆଉ କାଳବିଳମ୍ବ ନ କରି ସେ ଧନୁରେ ତୀର ସଂଯୋଗ କରି ଅଜଗରର ଠିକ୍ ମଥାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଶର ନିକ୍ଷେପ କଲେ । ବିଜୁଳିବେଗରେ ତୀର ଯାଇ ଅଜଗରର ମସ୍ତକରେ ଗଳିଗଲା ଓ ତାହା ଛଟପଟ ହୋଇ ରଥତଳକୁ ଖସି ପଡିଲା । ଏହିପରି ଭାବେ ଅମୃତାଙ୍କର ଜୀବନ ରକ୍ଷା ହେଲା । ରାଜକୁମାରୀ ଶିବମଲ୍ଲଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ ନିଜର କୃତଜ୍ଞତା ଜଣେଇ କହିଲେ, “ମୁଁ ହିରଣ୍ୟପୁରୀର ରାଜକୁମାରୀ ଅମୃତା । ତୁମେ ସର୍ପମୁଖରୁ ରକ୍ଷା କରି, ମତେ ଏକ ନୂତନ ଜୀବନଦାନ କରିଛ । ଏଣୁ ମୁଁ ତୁମ ନିକଟରେ ଚିରଋଣୀ । ତୁମର ମୋପ୍ରତି ଆଜିର ଏହି ଉପକାର ଅମୂଲ୍ୟ ଅଟେ, ଶ୍ରଦ୍ଧାର ସହିତ ମୁଁ ମୋର ରତ୍ନହାର ତୁମକୁ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି, ତୁମେ ଏହା ଗ୍ରହଣ କର ।” ଏପରି କହି, ସେ ତାଙ୍କ ଗଳାରୁ ହାରଟି କାଢି ଶିବମଲ୍ଲଙ୍କ ହସ୍ତରେ ତାହା ଅର୍ପଣ କଲେ ।

ହାରଟିକୁ ହାତରେ ଧରି ତାଙ୍କୁ ଚକିତନୟନରେ ଚାହିଁ ରହିଥିବା ଶିବମଲ୍ଲଙ୍କୁ ଅମୃତା ହସି ହସି ପଚାରିଲେ, “ସୁବିଧାଦେଖି କେବେ ରାଜଧାନୀକୁ ଆସିବ । ମୁଁ ତୁମକୁ ମୋର ଅଙ୍ଗରକ୍ଷୀରୂପେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବାକୁ ପିତାଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିବି । ଏଥିରେ ତୁମର କିଛି ଆପତ୍ତି ଅଛି କି?”

ଏହି ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖି ବିଜୟସେନଙ୍କ ହୃଦୟ ଈର୍ଷାରେ ଜଳିଗଲା । ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କୁ ଆଡଆଖିରେ ଚାହିଁଲେ ବି ନାହିଁ, ଏହା ତାଙ୍କୁ ଏକ ଅସହ୍ୟ ଅପମାନ ସଦୃଶ ମନେହେଲା ।

ରାଜଧାନୀକୁ ଫେରି ଆସିବା ପରେ, ବିଜୟସେନଙ୍କ ଆଖିଆଗରେ ଖାଲି ସଦା ସର୍ବଦା ରାଜକୁମାରୀଙ୍କ ଅପରୂପ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଭାସି ଉଠିଲା । ଭାବିଲେ, ତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରି ନ ପାରିଲେ, ତାଙ୍କର ଜୀବନ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଯିବ । ଜଣେ ସାମନ୍ତରାଜା, ତାଙ୍କ କନ୍ୟା, ମହାରାଜାଙ୍କ ହସ୍ତରେ ଅର୍ପଣ କରିବାକୁ କେବେବି ମଧ୍ୟ ଅନିଚ୍ଛୁକ ହେବ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ବିଜୟସେନ ମନରେ ଭାବିଲେ, ଯଦି ଏହି ବିବାହରେ ରାଜକୁମାରୀ କୌଣସି ଆପତ୍ତି ଜଣାନ୍ତି, ତେବେ ଧରିନେବାକୁ ହେବ, ସେ ନିଶ୍ଚୟ ଶିବମଲ୍ଲର ପ୍ରେମରେ ପଡିଯାଇଛନ୍ତି ।

ବିଜୟସେନ ବହୁ ଭାବିଚିନ୍ତି, ନିଜର ନିର୍ଣ୍ଣୟ ସ୍ଥିର କରି ପାରୁ ନ ଥାନ୍ତି, ଇତି ମଧ୍ୟରେ ଗୁପ୍ତଚର ସମ୍ବାଦ ଆଣିଦେଲା ଯେ, ରାଜକୁମାରୀ ଅମୃତା ଶିବମଲ୍ଲକୁ ନିଜର ଅଙ୍ଗରକ୍ଷକ ପଦବୀରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଛନ୍ତି । ବିଜୟସେନ ଭାବିଲେ, ଆଉ ଅଧିକ ବିଳମ୍ବ କଲେ ତାଙ୍କୁ ହୁଏତ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ ହରାଇବାକୁ ପଡିପାରେ ।

ତେଣୁ ଅବିଳମ୍ବେ ସେ ଏକ ପତ୍ର ଅମୃତାଙ୍କ ପିତା ଧୀରସେନଙ୍କ ନିକଟକୁ ଲେଖି, ତାଙ୍କର ବିବାହ ଲାଳସା ବ୍ୟକ୍ତ କଲେ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ଥିଲା । କାଳେ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବରେ ରାଜକୁମାରୀ ସମ୍ମତ ହେବେନାହିଁ । ତେଣୁ ସନ୍ଦେହର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇ ସେ ସେହି ପତ୍ରରେ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କଲେ ଯେ, ବିବାହରେ ଅସମ୍ମତ ହେଲେ ସେ ଆକ୍ରମଣ କରି ହିରଣ୍ୟପୁରୀ ଦଖଲ କରିବେ ଓ ବଳପୂର୍ବକ ରାଜକୁମାରୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବେ । ଦୂତ ଏହି ପତ୍ର ଧୀରସେନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କଲା ।

ଏହି ପତ୍ର ପଢି ଧୀରସେନ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇଉଠିଲେ । କାରଣ ମହାରାଜଙ୍କ ଠାରୁ ଏପରି ପ୍ରସ୍ତାବ ପାଇବା ତାଙ୍କର କଳ୍ପନାତୀତ ଥିଲା । ଏହାପରେ ସେ ତାଙ୍କ କନ୍ୟାଙ୍କୁ ପତ୍ରଟି ଦେଇ କହିଲେ, “କନ୍ୟା, ତୁମେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭାଗ୍ୟବତୀ । ମହାରାଜା ତୁମକୁ ବିବାହ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛନ୍ତି ।”

ମାତ୍ର ସମୁଦାୟ ପତ୍ରଟି ପଢିବା ପରେ ଅମୃତା କ୍ରୋଧରେ ଜଳି ଉଠିଲେ । କିଛିକ୍ଷଣ ମୌନତା ରଖି ନିଜକୁ ସମ୍ଭାଳିବା ପରେ, ସେ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କହିଲେ, “ପିତାଶ୍ରୀ, ଏହି ପତ୍ର କୌଣସି ସାମନ୍ତରାଜାଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ପରି ମନେହେଉଛି । ମୋର ଯାହା ହୃଦ୍ବୋଧ ହେଉଛି, ସେ ମତେ ପ୍ରେମ କରନ୍ତି ନାହିଁ, କିମ୍ବା ମୋତେ ପାଇବା ପାଇଁ ଆଦୌ ବ୍ୟାକୁଳ ନୁହଁନ୍ତି । ଏହିପରି ଅହଂକାରୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବିବାହ କରି ମୁଁ କଦାପି ମଧ୍ୟ ସୁଖୀ ହୋଇପାରିବି ନାହିଁ ।” ଏଥିଉତାରେ ସେ ରାଜକୁମାରୀ ସ୍ୱୟଂ ଏକପତ୍ର ଲେଖି ଦୁତ ହସ୍ତରେ ତାହା ବିଜୟସେନଙ୍କ ନିକଟକୁ ପ୍ରେରଣ କଲେ ।


ଗପ ସାରଣୀ

ତାଲିକାଭୁକ୍ତ ଗପ