ସଦାନନ୍ଦ ନାମକ ଜଣେ ଯୁବକ ବିଶାଳପୁର ଗ୍ରାମରେ ରହୁଥିଲା । ସେ ଖୁବ୍ ପରିଶ୍ରମୀ ଓ ସବୁ ବିଷୟ ଶିଖିବାରେ ତା’ର ବଡ ଆଗ୍ରହ । ସେ କାହାରି ଉପରେ କେବେବି ବିରକ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ । ସବୁବେଳେ ସେ ଖାଲି ହସହସ, ଖୁସିବାସିଆ ରହେ । ଲୋକମାନେ କହନ୍ତି ନାମ ଅନୁସାରେ ତା’ର ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟ ସଦାନନ୍ଦ ।

ସେହି ଗ୍ରାମକୁ ପ୍ରାରବ୍ଧ ନାମକ ଜଣେ ଧନୀବ୍ୟକ୍ତି ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଉଦ୍ଧେଶ୍ୟରେ ଆସିଥିଲେ । ଏକ କଠିନ ବେମାରୀରେ ପଡି, ଭାଗ୍ୟବଶତଃ ସେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରୁ ବର୍ତିଥାନ୍ତି । ଚିକିତ୍ସକଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଅନୁସାରେ, ସେ ସେହି ଗ୍ରାମକୁ ଆସିଥାନ୍ତି ।

ପ୍ରାରବ୍ଧ, ସେହି ଗ୍ରାମର ଏକ ବିରାଟ କୋଠା ଭଡାରେ ନେଇଥାନ୍ତି । ଜଣେ ପୁଝାରୀ ଓ ଜଣେ ଚାକରକୁ ମଧ୍ୟ ପାଖରେ ରଖିଥାନ୍ତି । ପ୍ରତିଦିନ, ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆଶ୍ରେଣୀ ଲୋକମାନେ, ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଗପସପ କରିବାକୁ ଆସନ୍ତି ।

କିନ୍ତୁ ପ୍ରାରବ୍ଧ ସର୍ବଦା ମନମାରି ରହୁଥାନ୍ତି । ଏହା ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ଜଣେ ମୁଖିଆ କହିଲେ, “ଏହି ଗ୍ରାମରେ ସଦାନନ୍ଦ ନାମକ, ଯୁବକଟିଏ ଅଛି । ତା’ର ନାମ ଅନୁଯାୟୀ ସ୍ୱଭାବ ମଧ୍ୟ ସଦା ସନ୍ତୁଷ୍ଟ । ତାକୁ ଆପଣ ପାଖରେ ରଖନ୍ତୁ, ଦେଖିବେ, ଆପଣଙ୍କର ସ୍ୱଭାବରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସନ୍ନତା ଓ ସନ୍ତୋଷଭାବ ପ୍ରକଟିତ ହେବ ।

ପ୍ରାରବ୍ଧଙ୍କୁ ଏକଥା ଭାରି ଭଲ ଲାଗିଲା । ସେ ସଦାନନ୍ଦକୁ ନିଜ ପାଖରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଲେ । ତା’ର କାମ ହେଲା, ସର୍ବଦା ମାଲିକଙ୍କ ପାଖେ ପାଖେ ରହି ତାଙ୍କୁ ତୁଷ୍ଟ କରିବା ଓ ତାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ।

ସଦାନନ୍ଦ, ମନପ୍ରାଣ ଦେଇ ପ୍ରାରବ୍ଧଙ୍କ ସେବାରେ ଲାଗି ପଡିଲା । ଯିଏ ବି ଦେଖୁଥାନ୍ତି, ସଦାନନ୍ଦର କାର୍ଯ୍ୟ ଦକ୍ଷତାର ଅନେକ ପ୍ରଶଂସା କରନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରାରବ୍ଧଙ୍କ ମନର ଅବସ୍ଥା କିଛି ବି ବଦଳୁ ନ ଥାଏ । ଦିନେ ସେ ସଦାନନ୍ଦକୁ ପଚାରିଲେ, “ଦେଖିଲୁ, ମୋ ପାଖରେ ସୁଖର କେଉଁ ସାମଗ୍ରୀ ବା ଅଭାବ ରହିଛି? ତେବେ ବି ମୁଁ ଶାନ୍ତି ପାଇପାରୁନାହିଁ । କିନ୍ତୁ, ତୁ ଅବିଶ୍ରାନ୍ତ ଭାବେ ଖଟିଚାଲିଛୁ, ଅଥଚ ସବୁବେଳେ ହସହସ । ତୋ’ର ଏଇ ତୃପ୍ତିର ରହସ୍ୟ ମତେ ଜଣେଇଲୁ?”

ସଦାନନ୍ଦ ଓଲଟି ପ୍ରଶ୍ନ କଲା “ଏହି ସଂସାର ସୁଖ ଓ ଆନନ୍ଦରେ ଭରା । ଦୁଃଖ ବୋଲି କିଛି ନାହିଁ । ମୁଁ ତ ବୁଝିପାରୁନାହିଁ ଯେ, ଆପଣ କାହିଁକି ଦୁଃଖୀ ଓ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହୁଛନ୍ତି?”

ପ୍ରାରବ୍ଧ କହିଲେ “ପିଲାଦିନରୁ ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଜାଣି ନ ଥିଲି ଯେ, ଏ ଦୁଃଖ କ’ଣ । ଶହେଟି ଟଙ୍କାକୁ ମୂଳଧନ କରି ମୁଁ ମୋ ବ୍ୟବସାୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲି । ମାତ୍ର ଏବେ ମୁଁ କୋଟିପତି । ଚିକିତ୍ସକଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଅନୁଯାୟୀ, ମୁଁ ଏ ଗ୍ରାମକୁ ସ୍ଥାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ନିମନ୍ତେ ଆସିଛି । ମୋର ପରିବାର ଲୋକମାନେ ବ୍ୟବସାୟ କଥା ବୁଝୁଛନ୍ତି । ସେମାନେ ମୋତେ ଏଠାକୁ ଏକା ପଠାଇଦେଲେ । ସବୁକିଛି ଥାଇ, ସମସ୍ତେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ଆଜି ନିଃସଙ୍ଗ, ସାଥିହୀନ । ଏହି ଚିନ୍ତାରେ, ମୁଁ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇପଡୁଛି ।”

ଏ କଥାରେ ସଦାନନ୍ଦ ହସି ଦେଲା । କହିଲା, “ଆପଣଙ୍କର ତ ଏଥିରେ ଖୁସି ହେବା କଥା । ଆପଣଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ, ଆପଣଙ୍କ ପରିବାର ଲୋକ ସୂଚାରୁ ରୂପେ ବ୍ୟବସାୟ ପରିଚାଳନା କରିପାରୁଛନ୍ତି । ଆପଣ, ନିଜର ସୁଖପାଇଁ ମନଇଚ୍ଛା ଅର୍ଥ ଖର୍ଚ୍ଚ କରି ଆନନ୍ଦରେ ରହନ୍ତୁ ।”

ପ୍ରାରବଧ ମନମାରି କହିଲେ “କିନ୍ତୁ, ନିଜର ଲୋକ ପାଖରେ ରହି ସେବା କରିଥିଲେ, ମତେ ଯେଉଁ ଆନନ୍ଦ ମିଳିଥାନ୍ତା, ତାହା କ’ଣ ମୁଁ ଆଉ କେଉଁଥିରୁ ପାଇପାରିବି?”