ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ବୁଦ୍ଧ ସଭ୍ୟତା

ସମୁଚିତ ଶାସ୍ତି

ତହୁଁ ଶ୍ରୀମୁଖ କହିଲା “ମୁଁ ବଡ ଭାଗ୍ୟବାନ ଅଟେ । ମୋ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଭଲମନ୍ଦ ଚିନ୍ତା କରିବା ପାଇଁ ମୋର କାକା ଅଛନ୍ତି । ତେଣୁ  ମୋର ନିଜର ବୋଲି କୌଣସି ଇଚ୍ଛା ନାହିଁ ।” ଶ୍ରୀମୁଖର ଏପରି କଥାରେ ରତ୍ନାକର ଗର୍ବରେ ଫାଟିପଡି କହିଲେ, “ଶ୍ରୀମୁଖର ନିଜ ମୁହଁରୁ ସବୁ ଶୁଣିଲେ ତ? ସେ ନିଜ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା ମଧ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଚାହୁଁନାହିଁ ।”

ପଦ୍ମାକର ଏବେ ଏଠିକା ପରିସ୍ଥିତିର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଚିତ୍ର ପାଇପାରିଲେ । ତାଙ୍କର ଭାଇ ଶ୍ରୀମୁଖକୁ ବୁଦ୍ଧିହୀନ ଓ ବିବେକରହିତ କରି ଗଢି ତୋଳିଛି । ତାକୁ କୌଣସି କାମ ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ କରି ରଖିନାହିଁ । ଏବେ ମୁଁ ଏପରି ପୁତ୍ରର ଭଲପାଇଁ କଣ ବା କରିପାରିବି? ପଦ୍ମାକର ଏପରି ଅନେକ ଚିନ୍ତାରେ ପଡିଗଲେ ।

ରତ୍ନାକର ଶ୍ରୀମୁଖକୁ କହିଲେ, “ଶ୍ରୀମୁଖ, ସାଧୁ ମହାରାଜ ଯେତେବେଳେ ଏତେ ଆଗ୍ରହରେ ବର ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ତୁମେ କିଛି ନ ମାଗିଲେ, ତାହା ଭୁଲ୍ ହେବ । ଯେବେ ତୁମର ନିଜର କୌଣସି ଅଭିଳାଷ ବା ଆଶା ନାହିଁ, ତେବେ ମତେ ସୁଖୀ ଓ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରଖିବା ପରି କୌଣସି ବର ମାଗିନିଅ । ସେ ତାହା ନିଶ୍ଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିବେ ।”

କାକାଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଶ୍ରୀମୁଖ ଅବିଳମ୍ବେ କହିଲା, “ମୁଁ ଇଚ୍ଛା କରୁଛି ଯେ, ମୋର ଭାଗ୍ୟର ସ୍ଥିତି ମୋର କାକାଙ୍କୁ ମିଳିଯାଉ । ଆଉ କାକାଙ୍କ ଭାଗ୍ୟର ସ୍ଥିତି ମତେ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଉ । ମୁଁ ଭାବୁଛି, ତାଙ୍କର ସୁଖ ସନ୍ତୋଷର ଏହାହିଁ ଏକମାତ୍ର ମାର୍ଗ ଅଟେ ।” ପଦ୍ମାକର ‘ତଥାସ୍ତୁ’ କହିଲେ । ପଦ୍ମାକରଙ୍କ ବର ତୁରନ୍ତ ଫଳୀଭୂତ ହେଲା । ସେହିଦିନୁ ଶ୍ରୀମୁଖ ସେ ଘରର ମାଲିକ ପରି ଆଚରଣ କଲା । ସପରିବାରେ ରତ୍ନାକର ଘରର ନୌକର ମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ଚଳିଲେ । ଏଣେ ସେ ପଦ୍ମାକର ନିଜର ପରିଚୟ ଗୋପନ ରଖି, କାହାକୁ କିଛି ନ କହି ପୁଣି ହିମାଳୟକୁ ଫେରିଗଲେ ।

କାହାଣୀଟି ଶୁଣେଇବା ପରେ ବେତାଳ ରାଜା ବିକ୍ରମାର୍କଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ କଲା, “ରାଜନ୍, ତାନ୍ତ୍ରିକ ମାନଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କେହି ମଧ୍ୟ ଆପଣାସ୍ୱାର୍ଥ ହାସଲ ପାଇଁ ତପଃଶକ୍ତିର ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏପରି କରିବା ସାଧୁ-ଲକ୍ଷଣ ନୁହେଁ ବା ଏହା ମଧ୍ୟ ଫଳପ୍ରଦ ହୁଏନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ପଦ୍ମାକର ସ୍ୱାର୍ଥ ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ନିଜ ପୁତ୍ରର ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ ଏପରି କରିଛି । ତା ଭାଇର କ୍ଷତି କରୁଥିବା ପରି ବର ମଧ୍ୟ ଫଳବତୀ ହେଇଛି, ଏହା ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର କଥା । ଏହା ତୁମକୁ କଣ ବିଚିତ୍ର ଲାଗୁନାହିଁ? ଏହା କଣ ଧର୍ମ ବିରୁଦ୍ଧ ନୁହେଁ? ମୋର ଏହି ସନ୍ଦେହର ସମାଧାନ ଜାଣି ମଧ୍ୟ ନୀରବ ରହିଲେ, ତୁମର ମସ୍ତକ ଶତଧା ବିଦୀର୍ଣ୍ଣ ହେବ ।”

ବିକ୍ରମାର୍କ କହିଲେ, “ରତ୍ନାକର ଏକ ଖରାପ ସ୍ୱଭାବର ବ୍ୟକ୍ତି । ପ୍ରତାରକ ରତ୍ନାକରର ଚିକ୍କଣ କଥାରେ ଭଳି ଯାଇ ଶ୍ରୀମୁଖ ନିଜକୁ ବଡ ଭାଗ୍ୟବାନ ମନେ କରୁଥିଲା ଓ ନିଜର କାକାଙ୍କୁ ଭାଗ୍ୟହୀନ ଭାବୁଥିଲା । ଏହି ବିଶ୍ୱାସ ତା ଭିତରେ ଏତେ ଦୃଢ ଭାବରେ ରହିଥିଲା ଯେ, ବରମାଗିବା ବେଳେ କୌଣସି ମନ୍ଦ ଉଦ୍ଧେଶ୍ୟ ତା’ ମନରେ ଆଦୌ ନ ଥିଲା । ପରୋପକାର ପାଇଁ ସେ ବର ମାଗିଥିବାରୁ ତାହା ଫଳବତୀ ହେଲା । ସାଧୁ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଦୁଷ୍ଟକୁ ଦଣ୍ଡ ଦେବା ଧର୍ମ ସମ୍ମତ ଅଟେ । ପଦ୍ମାକର ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ, ନିଜର ଶକ୍ତି ଦ୍ୱାରା ରତ୍ନାକରକୁ ମଧ୍ୟ ଦଣ୍ଡିତ କରି ପାରିଥାଆନ୍ତେ । କିନ୍ତୁ ସେ ଏପରି କରିନାହାଁନ୍ତି । ତେଣୁ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଆମେ ସ୍ୱାର୍ଥପର କିମ୍ବା ଧର୍ମବିରୁଦ୍ଧ କୌଣସି ଆରୋପ ଲଗାଇ ପାରିବା ନାହିଁ ।

ରାଜାଙ୍କର ଏପରି ମୌନଭଙ୍ଗ ଘଟିବାରୁ ଶବ ଓ ଶବସ୍ଥିତ ବେତାଳ ତାଙ୍କ କାନ୍ଧରୁ ଖସିଯାଇ ପୁଣି ପୂର୍ବପରି ସେହି ଗଛଡାଳରେ ଝୁଲିପଡିଲା ।


ଗପ ସାରଣୀ

ତାଲିକାଭୁକ୍ତ ଗପ