ରାମହରି ପଟ୍ଟନାୟକେ ଥିଲେ ପୋଲିସର ଦାରୋଗା । ସାଲେପୁର ପ୍ରଗନା ଗୋପୀନାଥପୁର ଗାଁରେ ସେ ଜଣେ ଖୁବ୍ ଜଣାଶୁଣା ଲୋକ । ଭଲମନ୍ଦ କଥା ପଡିଲେ ଆଖପାଖ ଦଶଖଣ୍ଡ ଗାଁ ଲୋକେ ପରାମର୍ଶ ଲୋଡିବାକୁ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଧାଇଁଆସନ୍ତି । ପଂଚାୟତ ଲୋକେ ଚାହିଁ ବସିଥାନ୍ତି, ରାମହରିବାବୁ ଆସିବେ, ତେବେ ଯାଇ କଥା ପଡିବ । ବାବୁ ପେନ୍ସନ୍ ପାଇ ପାଂଚବର୍ଷ ଯାଏଁ ଘରେ ବସିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ବିୟୋଗ ବେଳକୁ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଶିବସୁନ୍ଦରର ବୟସ ମାତ୍ର ଦଶ । କନ୍ୟା ଚମ୍ପାଦେଈକୁ ପାଂଚବର୍ଷ ପଶିଥିଲା । ବିଧବା ବିମଳାଦେଈ ତ ବଡ ଦୟାବତୀ, ବଡ ହେଙ୍ଗ୍ଲୀ, ବଡ ସରଳା ଥିଲେ । ଏବେ ବଡ ଦୁଃଖରେ ପଡି ସେ ବଡ ଘରଣୀ ହୋଇପଡିଲେଣି । ପିଲା ଦିଓଟି ଆଉ ଘରକରଣା ସମ୍ଭାଳି ସୁମ୍ଭଳି ସେ ରଖିଥିଲେ । ରାମହରିବାବୁଙ୍କର ଦରମା ଉପୁରି ସୁପୁରି ମିଶାଇ ବେଶ୍ ଦଶଟଙ୍କା ରୋଜଗାର ଥିଲା । ହେଲେ କ’ଣ ହେବ, କିନ୍ତୁ ସେ ମଣିଷଟା ଥିଲେ ବଡ ସାହାଖର୍ଚ୍ଚା । ତୁଚ୍ଛା ହାତରେ ସେ ମରିଛନ୍ତି । ବିମଳାଦେଈ ଲୁଚାଛପା କରି ହାତରେ ଯେ ଦଶଟଙ୍କା ରଖିଥିଲେ, ଆଉ ତାଙ୍କ ଦେହର ଗହଣାଗାଣ୍ଠି ଦି’ଖଣ୍ଡ ବିକାବିକି କରି ଆଜିଯାଏଁ ସେ ଘର ଚଳାଇନେଲେ । ଆଉ ଆଉ ଖରଚ ଟାଣଟୁଣ କରି ପୁଅଟିର ପାଠପଢାରେ ସେ ସବୁ ସାରିଛନ୍ତି । ସବୁବେଳେ ସେ ବୋଲୁଥାନ୍ତି, “ଶିବୁ ଦି’ଅକ୍ଷର ପଢୁ, ଦେହରେ ଗୁଣ ଥିଲେ କାଲି ସକାଳେ ଘରକରଣା ସେ କରି ବସିବ ।”
ଝିଅ ଚମ୍ପାଟି ଦେଖିବାକୁ ବେଶ୍ ଡୌଲ । ନାକଟି ଖଣ୍ଡାଧାର ପରି ତାର ସିଧା; କଳା କଳା ବଡ ବଡ ଆଖି ଯୋଡିକ ତାର ଢଳଢଳ ହୋଇ ଦିଶୁଥାଏ । ତା’ମୁଣ୍ଡର ଅଳକା ଆଉ ଦାନ୍ତଗୁଡିକ ସୁନ୍ଦର ମୁହଁଟିକୁ ସୁନ୍ଦର ମାନେ । କୁଙ୍କୁମ ବୋଳି ଦେଲାପରି ସେ ଚମ୍ପା ଦେହଟିର ରଙ୍ଗ – ଯିମିତି ରୂପ, ସିମିତି ଗୁଣ । ମା’ ପାଖରୁ ବେଶ୍ ରନ୍ଧାବଢା ଶିଖିଛି ସେ । ଆଉ ଆଉ ଗୁଣରେ ତାକୁ କେହି ବି ବାରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଶିବୁଭାଇ ଶ୍ରଦ୍ଧା କରି ତାକୁ କିଛି ପାଠ ପଢାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ହାତରେ କାମ ପାଇଟି ନ ଥିଲେ ସଞ୍ଜବେଳେ ମା’ ପାଖରେ ସେ ବସି ‘କୃପାସିନ୍ଧୁ ବଦନ’ ଆଉ ଛାନ୍ଦମାଳାରୁ କେତେ ଗୀତ ବୋଲେ । ଶିବୁବାବୁ ସଦର କଚେରିରେ କିରାଣିଗିରି କାମ କରନ୍ତି । ଚାକିରିଖଣ୍ଡିକ ପାଇଲା ଦିନରୁ ତାଙ୍କର ଭାରି ଇଚ୍ଛା – ଅଳ୍ପଅଳ୍ପ ଦରମା ଦେଇ ପିଲାଭଳିଆ ଗୋଟିଏ ରୋଷେୟା ରଖିଲେ ମା’ ଟିକିଏ ଆରାମରେ ରହିବେ । ମାତ୍ର ବିମଳାଦେଈ ଏକଥା ଶୁଣି ନିହାତି ନାରାଜ । ଚାଉଳ ଅଧସେର ଫୁଟାଇଦେଲେ ତ ପାଇଟି ଛିଡିଲା । ପିଲାଟା କେତେ ଦରମା ପାଏ ଯେ ଖର୍ଚ୍ଚଟା ବଢାଇ ବସିବ?
