ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୧୨୦୦ ସମୟରେ ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର କଲମ୍ବିଆ ଓ ପେରୁରେ ଖୁବ୍ ଉନ୍ନତ ଧରଣର ସୁନା ଗହଣା ତିଆରି ହେଉଥିଲା । ସୁନାଗହଣା ଉପରେ ରହୁଥିଲା କୁମ୍ଭୀର, ହରିଣ, ବାଘ, ସାପ, ପକ୍ଷୀ ଏବଂ ଗଛଲତାର ଛବି ।
ତୁମମାନଙ୍କୁ ପୂର୍ବରୁ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଖାଂଟି ସୁନା ଖୁବ୍ କୋମଳ । ତେଣୁ ତା’କୁ ଅତି ସହଜରେ ବଙ୍କାଢଙ୍କା ମଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରେ । ସେହି କାରଣରୁ ମଧ୍ୟ ସୁନାକୁ ହାତୁଡିରେ ପିଟି ଅତି ପତଳା ଫର୍ଦ୍ଦରେ ପରିଣତ କରିହୁଏ । ତାହାଛଡା ସୁନା ଅନ୍ୟ ଧାତୁଗୁଡିକର ତୁଳନାରେ ଖୁବ୍ ଓଜନିଆ । ତେଣୁ ଖାଂଟିସୁନାରେ ଗହଣା ତିଆରି କରିବା ଆଦୌ ସହଜ ନୁହେଁ । ଗହଣା ତିଆରି କଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା ସାମାନ୍ୟ ଆଘାତ ପାଇଲେ ଚେପା ହୋଇଯାଏ, ବଙ୍କିଯାଏ ଏବଂ ଖୁବ୍ ଓଜନିଆ ହୋଇଯାଏ ମଧ୍ୟ ।
ସେଥିପାଇଁ ସୁନାକାରିଗରମାନେ ସୁନାରେ ତମ୍ବା କିମ୍ବା ରୁପା ମିଶେଇ ଗହଣା ତିଆରି କରିଥାନ୍ତି । ଏପରି କଲେ ଗହଣା ତିଆରି କରିବା ଭାରି ସହଜ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗହଣା ମଧ୍ୟ ବେଶ୍ କଠିନ ହୋଇଥାଏ । ସୁନା ଓ ତମ୍ବାକୁ ଏକତ୍ର ତରଳେଇ ଗଢାଯାଏ ଗହଣା । ସୁନାରେ ତମ୍ବା ମିଶେଇଦେଲେ ତାହା ଆହୁରିବେଶୀ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଦେଖାଯାଏ ।
ଶୁଦ୍ଧ ଖାଂଟିସୁନା ହେଉଛି ୨୪ କ୍ୟାରଟ୍ ସୁନା । କିନ୍ତୁ ଗହଣା ତିଆରି କରିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ୨୨ କ୍ୟାରଟ୍ରୁ ୧୮ କ୍ୟାରଟ୍ ସୁନା । ସୁନା ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ତଥା ଚକ୍ଚକ୍ ଦେଖାଯାଏ । ଏଥିରେ କଳଙ୍କି ଲାଗେନାହିଁ କି ମଇଳା ହୋଇ ତା’ର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତା ହ୍ରାସ ପାଏ ନାହିଁ । ଦେହରେ ପିନ୍ଧିଲେ ଏହା ପ୍ରାୟତଃ ଆଲର୍ଜିର ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ କରେନି । ତାହାଛଡା ଏଥିରେ ତମ୍ବା କିମ୍ବା ରୁପା ମିଶେଇ ଦେଲେ ତାହା ଗହଣା ତିଆରି ପାଇଁ ଖୁବ୍ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ ।
ରଙ୍ଗିନ ସୁନା :-
ଜାଣିରଖ ଯେ ଖାଂଟିସୁନାର ରଙ୍ଗ ହେଉଛି ହଳଦିଆ । କିନ୍ତୁ ଆମେ ଯେଉଁ ସୁନାଗହଣାମାନ ପିନ୍ଧିଥାଉ, ତାହା ହେଉଛି ମିଶା । ସେଥିରେ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଧାତୁ ମିଶେଇ ଗହଣା ତିଆରି କରାଯାଏ । ଗହଣାରେ ସୁନାର ଶୁଦ୍ଧତାକୁ ଏକ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ । ସେହି ସଂଖ୍ୟାକୁ କ୍ୟାରଟ୍ ସଂଖ୍ୟାବୋଲି କହନ୍ତି । ୨୪ କ୍ୟାରଟ୍ ସୁନା ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ବିଶୁଦ୍ଧ । ଏହା ୯୯.୭ ପ୍ରତିଶତରୁ ବି ବେଶୀ ଖାଂଟି । ସୁନା ଅଧିକାଂଶ ଧାତୁସହ ମିଶିପାରେ । କିନ୍ତୁ ଗହଣା ତିଆରି କରିବା ନିମନ୍ତେ ସୁନାରେ ସାଧାରଣତଃ ମିଶାଯାଇଥାଏ ରୁପା, ତମ୍ବା ଏବଂ ଜିଙ୍କ୍ ବା ଦସ୍ତା । ତେବେ ସୁନାରେ ମିଶାଯାଉଥିବା ଧାତୁର ପ୍ରକାରକୁ ଚାହିଁ ଏହାର ରଙ୍ଗ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ସୁନାରେ ତମ୍ବା ମିଶିକରି ରହିଲେ ହଳଦିଆ-ସୁନା ବଦଳରେ ତାହା ହୋଇଯାଏ ଲାଲ୍-ସୁନା । ରୁପା ମିଶିଥିଲେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଯାଏ ଶାଗୁଆ-ସୁନା । ଧଳା-ସୁନାରେ ମିଶିଥାଏ ପାଲ୍ଲାଡିୟମ୍ ଏବଂ ରୁପା ।
ହଳଦିଆ-ସୁନା ବ୍ୟତୀତ ପ୍ରକୃତିରେ ଧଳା, ଗୋଲାପି କିମ୍ବା ଶାଗୁଆ ରଙ୍ଗର ସୁନା ନ ଥାଏ । ୨୪ କ୍ୟାରଟ୍ର ହଳଦିଆ –ସୁନାସହ ନିକେଲ୍, ମାଙ୍ଗାନିଜ୍ କିମ୍ବା ପାଲ୍ଲାଡିୟମ୍ ମିଶେଇ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇପାରେ ଧଳା-ସୁନା । ଏହିସବୁ ଧାତୁ ମିଶିଥିଲେ ସୁନା ହୋଇଥାଏ ବେଶୀ ଶକ୍ତ ଏବଂ ସହଜରେ କ୍ଷୟ ହୋଇଯାଏନି । ସୁନାରେ ମିଶିଥିବା ଧାତୁର ପ୍ରକାର ଓ ତା’ର ପରିମାଣକୁ ଚାହିଁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥାଏ ତା’ର ପ୍ରକୃତି ତଥା ଚରିତ୍ର । ନିକେଲ୍ ମିଶିଥିବା ସୁନା ହୋଇଯାଏ ଖୁବ୍ ଶକ୍ତ । କାନର ରିଂ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଏହି ନିକେଲ୍-ମିଶା ସୁନା ଖୁବ୍ ଉପଯୋଗୀ । ସୁନାରେ ପାଲ୍ଲାଡିୟମ୍ ମିଶେଇଦେଲେ ସେଥିରୁ ଯେଉଁ ମିଶା-ଧାତୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ, ତାହା ହୋଇପଡେ ଖୁବ୍ ନରମ ଏବଂ ନମନୀୟ । ମଣି, ରତ୍ନ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ‘ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ପଥର’ ଇତ୍ୟାଦି ଖଞ୍ଜିବାପାଇଁ ଏଭଳିସୁନା ବେଶ୍ ସନ୍ତୋଷଜନକ । ସବୁବେଳେ ଯେ ସୁନାରେ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର ଧାତୁ ମିଶାଯାଇଥାଏ, ତାହା ନୁହେଁ । ଏଥିରେ ଦୁଇଟି ଧାତୁ ମଧ୍ୟ ମିଶା ଯାଇପାରେ ।
