ଦିନେ ଉତ୍ସବମୁଖର ରଜନୀରେ ସୁମେଧର ରାଜା ଶାନ୍ତିଦେବଙ୍କୁ ସବଂଶେ ନିପାତ କରିବାର ଚକ୍ରାନ୍ତ କରି ସେନାପତି ବୀରସିଂହ ପ୍ରାସାଦ ଭିତରେ ପ୍ରବେଶ କଲା । କିନ୍ତୁ ରାଜା ଗୋପନ ସୁଡଙ୍ଗ ପଥରେ ରାଣୀ ଓ ତାଙ୍କ ଶିଶୁ ରାଜପୁତ୍ରଙ୍କୁ ବଣ ଭିତରକୁ ପଠାଇ ଦେଇ ନିଜେ ବୀରତ୍ୱର ସହ ଯୁଦ୍ଧ କରି ନଈ ଭିତରକୁ ଲଂପ ଦେଲେ । ରାଣୀ ବଣ ଭିତରେ ପହଁଚି ଶିଶୁ ପୁତ୍ରକୁ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଦୟାନନ୍ଦଙ୍କୁ ସମର୍ପି ଶେଷ ନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କଲେ ।
ଦୟାନନ୍ଦ ରାଣୀଙ୍କ ମୃତଦେହ ପାଖରେ ବସିଥାନ୍ତି । ଗଛ ଡାଳରେ ମାଙ୍କଡଟିଏ କିଚିରି ମିଚିରି କଲା । ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ସେହି ମାଙ୍କଡ ଆଡେ ଅନାଇ କହିଲେ “ଆରେ ମଙ୍କୁ, ତଳକୁ ଆ । ତୋର ଜଣେ ନୂଆ ବନ୍ଧୁ ଆସିଛି । ତା’ ସାଙ୍ଗରେ ଖେଳ ।” ମାଙ୍କଡଟି ତଳେ ପଥର ଉପରକୁ ଡେଇଁ ପଡିଲା । ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ପୁଣି କହିଲେ, “ଆଚ୍ଛା, ତୁ ଆଗେ ଯାଇ ଭାଲୁକୀକୁ ଡାକି ଆଣିଲୁ! ସେ ଏହାର ଦାଇତ୍ତ୍ଵ ନେବ ।”
ମଙ୍କୁ ନାମକ ସେ ମାଙ୍କଡ ହର୍ଷଧ୍ୱନି ଦେଇ ପୁଣି ଗଛ ଚଢିଗଲା ଓ ଡାଳରୁ ଡାଳକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଗତିରେ ଡେଇଁ ଡେଇଁ ଗଛ ପରେ ଗଛ ଅତିକ୍ରମ କରି ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଗଲା । ଶିଶୁଟି ଥରେ ତା’ ମା ମୁହଁ ଆଡେ ଓ ଥରେ ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କ ଆଡେ ଅନାଉଥାଏ । ମା ଆଉ ଜୀବନରେ ନାହାଁନ୍ତି ବୋଲି ସେ ବା କାହୁଁ ବୁଝନ୍ତା?
ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ତାକୁ କୋଳକୁ ନେଇ କହିଲେ “ତୁ ତ ଆମର ବାହାଦୁର୍ ପିଲା! ଜୀବନରେ ତୋତେ ବହୁତ କିଛି କରିବାକୁ ହେବ । ମାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଯୋଗୁଁ କାନ୍ଦିବା ତୋତେ ମୋଟେ ଶୋଭା ପାଇବ ନାହିଁ । ବରଂ, ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ହୋଇଥିବା ଅନ୍ୟାୟର ପ୍ରତିଶୋଧ ପାଇଁ ତୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ଉଚିତ୍ ।”
କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ, ଶିଶୁ କିଛି ହେଲେବି ବୁଝିଲା ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କ କଥା ତାକୁ ନିଶ୍ଚୟ ଭଲ ଲାଗିଲା । ସେ ମଧୁର ଭାବରେ ହସିଲା ଓ ସେ ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କ ଦାଢି ଟାଣିବାକୁ ଲାଗିଲା ।
ଶିଶୁକୁ କାଖେଇ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଠିଆ ହେଲେ ଓ କହିଲେ, “ବାବା, ତୋ ହାର ଓ ପଦକ କିନ୍ତୁ ମୁଁ କାଢି ଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ଏହା ଦେଖିଲେ ସମସ୍ତେ ଜାଣିଯିବେ ଯେ ତୁ କିଏ । ସେଇଟା ନିରାପଦ ହେବ ନାହିଁ । ମୁଁ ଠିକ୍ କହୁଛିଟି?”
ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଧୀର ଭାବରେ ଶିଶୁ ବେକରୁ ହାରଟି ବାହାର କରିନେଲେ । ଇତିମଧ୍ୟରେ ମଙ୍କୁ ଫେରି ଆସିଥାଏ । ଗଛ ଡାଳରୁ ଓହଳି ପଡି ସେ ନାନା ପ୍ରକାର ଧ୍ୱନି କରି ଶିଶୁକୁ ଖୁସି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥାଏ ।
ଭାଲୁକୀ ବୁଦା ଭିତରୁ ବାହାରି ଆସିଲା । ସ୍ନେହପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଶିଶୁ ଆଡେ ଅନାଇ ସେ ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଧେଶକୁ ଅପେକ୍ଷା କଲା ।
ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ଭାଲୁକୀକୁ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ “ଭାଲୁକୀ! ଏ ସୁନ୍ଦର ଶିଶୁକଥା ତୁ ବୁଝାବୁଝି ନକଲେ କେମିତି ଚଳିବ?” ଭାଲୁକୀ ତା’ ଆଗ ହାତ ଦୁଇଟି ବଢାଇଦେଲା । ଶିଶୁ ପ୍ରଥମେ ତା’ ପାଖକୁ ଯିବାକୁ ନାମଙ୍ଗ ହେଉଥିଲା । କିନ୍ତୁ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ତାକୁ କହିଲେ, “ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ନେହଶୀଳା । ସେ ପୃଥିବୀରେ ଏକମାତ୍ର ଭାଲୁକୀ ଯିଏ କି ସବୁଦିନେ ଝରଣାରେ ସ୍ନାନ କରି ସଫାସୁତୁରା ରହେ । ମୁଁ ଠିକ୍ କହୁଛିଟି?”
ଭାଲୁକୀ ମୁଣ୍ଡ ହଲାଇ ତାଙ୍କ କଥାକୁ ସମର୍ଥନ କଲା । ସତରେ କିନ୍ତୁ ସେ ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କ କଥା ବୁଝୁଥିଲା । ଦୟାନନ୍ଦଙ୍କର ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ଶକ୍ତି ଥିଲା । ସେ ଯେ କୌଣସି ପଶୁ କଥା ବୁଝି ପାରୁଥିଲେ ଓ ନିଜ କଥା ମଧ୍ୟ ପଶୁକୁ ବୁଝାଇ ଦେଇ ପାରୁଥିଲେ । ଭୀଷଣ ବାଘକୁ ମଧ୍ୟ ସେ ଅନାୟାସରେ ବଶ କରିପାରୁଥିଲେ । ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କର ଏଭଳି ଶକ୍ତି ସମ୍ପର୍କରେ ଅରଣ୍ୟ ବାହାରେ ଅତି ଅଳ୍ପ ଲୋକ ଉଣା ଅଧିକେ ଜାଣିଥିଲେ । ସନ୍ନ୍ୟାସୀ ସହଜରେ ନିଜ ଶକ୍ତି କଥା କାହାରିକୁ ମଧ୍ୟ ଜଣାଉ ନଥିଲେ । ତାଙ୍କ ସହ ମାତ୍ର ଦୁଇଜଣ ଚେଲା ରହୁଥିଲେ । ସେମାନେ ରାମୁ ଓ ଗୋବିନ୍ଦ । ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କଠୁଁ ଧ୍ୟାନ ଓ ଯୋଗ ଇତ୍ୟାଦି ଶିଖିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେ ଦୁହେଁ ଆନ୍ତରିକ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ସେବା ବି କରୁଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ ସେ ସନ୍ନ୍ୟାସୀଙ୍କର ବିଶେଷ ସେବାଯତ୍ନ ଆବଶ୍ୟକ ନଥିଲା । ଏପରିକି ମଣିଷଙ୍କ ବିନା ସାହାଯ୍ୟରେ ବି ସେ ଚଳିଯାଇ ପାରନ୍ତେ । କାରଣ ବଣର ସବୁ ପଶୁପକ୍ଷୀ ତାଙ୍କ କଥା ମାନୁଥିଲେ । ଚେଲା ଦୁଇଜଣ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଜନ୍ମୋତ୍ସବ ଦେଖିବା ନିମନ୍ତେ ଶାନ୍ତିପୁର ଯାଇଥାନ୍ତି ।
